Google, ilk olarak, 4 Eylül 1998 tarihinde özel bir şirket olarak kuruldu ve 19 Ağustos 2004 tarihinde halka arz edildi. Halka arzın gerçekleştiği dönemde, Larry Page, Sergey Brin ve Eric Schmidt, takip eden yirmi yıl boyunca, yani 2024 yılına kadar Google'da birlikte çalışmak üzere anlaştılar. Kuruluşundan bu yana misyonu "dünyadaki bilgiyi organize etmek ve bunu evrensel olarak erişilebilir ve kullanılabilir hale getirmektir. Gayri resmi sloganı ise, Google mühendisi Amit Patel tarafından bulunan ve Paul Buchheit tarafından desteklenen "Don't be evil" (Kötü olma) dır. 2006 yılında, halen şirket merkezi konumunda olan Mountain View, California'ya taşınmıştır.

Google'ın dünya çapında veri merkezlerinde bir milyondan fazla sunucuda çalıştığı, bir milyardan fazla arama isteğini işlediği ve kullanıcıları tarafından oluşturulan verinin gün başına yirmi dört petabayt olduğu tahmin edilmektedir. Kuruluşundan bugüne dek gerçekleşen büyüme hızı, şirketin temel web arama motorunun ötesinde ürünler, satın almalar ve ortaklıklar zincirinin meydana gelmesini sağladı. Şirket, Orkut, Google Buzz ve Google+ gibi sosyal ağ araçları ile elektronik posta hizmeti Gmail servisi gibi çevirmiçi verimlilik yazılımları sunmakta, ek olarak, web tarayıcısı Google Chrome, fotoğraf görüntüleme ve düzenleme yazılımı Picasa ve anlık mesajlaşma Google Talk gibi uygulamalarla masaüstüne kadar uzanmaktadır. Bunlar dışında, Android mobil işletim sistemi gelişimine öncülük yapmıştır. Cr-48 ana işletim sistemi olarak da bilinen yeni Google Chrome OS,15 Haziran 2011 tarihinden beri, Samsung 5 Serisi ve Acer AC700 gibi ticari Chromebook'larda kullanılmaktadır.

Alexa, internette en çok ziyaret edilen web sitesi olarak ABD odaklı "google.com"'u listelemektedir, YouTube, Blogger, Orkut gibi Google'a ait diğer siteler ve çok sayıda uluslararası Google sitesi (google.co.in, google.co.uk vb.) ise en çok ziyaret edilen siteler arasında ilk yüz içinde yer almaktadır. Ek olarak şirket, BrandZ marka değeri veritabanı listesinde ikinci sırada yer almaktadır. Buna karşın Google, gizlilik, telif hakkı ve sansür gibi konularda eleştiriler almaktadır.

Tarihçe

Google'ın kuruluş süreci 1996 Ocak ayında Kaliforniya'daki Stanford Üniversitesi'nde doktora öğrencileri olan Larry Page ve Sergey Brin'in araştırma projesiyle başladı.

Geleneksel arama motorlarıyla yapılan aramalarda, sonuçlar; aranan terimlerin sayfada kaç kez görüldüğü mantığıyla sıralanıyordu, ancak Google siteler arası ilişkilerin analizi konusunda çok daha elverişli iki sistem kuramı ortaya koydu. Bu yeni teknolojiye PageRank adı veriliyordu, bu sisteme göre sayfa dizinlerinin orijinal site ile olan bağlantı dönüşümleri belirlenerek; siteler, gösterilen ilgiye göre sıralanıyordu.

Küçük bir arama motoru olan ve Robin Li tarafından IDD Bilişim Hizmetleri adına geliştirilen "RankDex", zaten 1996'dan beri site puanlaması ve sayfa sıralaması için benzer bir strateji kullanmaktaydı. RankDex, patentliydi ve Li'nin Çin'de kurulmuş olduğu Baidu adını taşıyan arama motoru bu sistemle çalışıyordu.

Page ve Brin yeni oluşturdukları arama motoruna ilk olarak "BackRub" ismini koymuştu, çünkü siteler için geri bağlantıların kontrol edilmesinin önemini tahmin edebiliyorlardı. Ancak daha sonra, "googol" sözcüğü üzerinde orijinal bir imlâ değişikliği yapılarak, bu arama motoru Google olarak adlandırıldı,[40][41] Google arama motoruyla insanlara büyük bir bilgi kaynağının sunulduğunu belirtmek için bu isim konulmuştu, çünkü googol on üzeri yüz rakamını ifade ediyordu. Başlangıçta Google; Stanford Üniversitesi'nin alt-alan adı olarak google.stanford.edu alan adını kullandı.

Bugün kullandığı alan adını 15 Eylül 1997'de etkinleştirdi ve 4 Eylül 1998'de Google şirketi resmen kuruldu. Şirket merkezi arkadaşları Susan Wojcicki'nin Menlo Park, Kaliforniya'da bulunan garajı olarak belirlendi. Stanford Üniversitesi'nde doktora yapan bir öğrenci olan Craig Silverstein, ilk çalışan olarak işe alındı.

Bir yıl önceki rakam olan 931 milyon tekil ziyaretçi sayısındaki yüzde 8.4'lük bir artışla, 2001 Mayıs ayında; Google'nin tekil ziyaretçi sayısı ilk kez 1 milyarı buldu.

 
Finansman ve ilk halka arz
Google'a 100,000 $'lık ilk finansman desteğini daha önce Google'ın da dahil olduğu bir şirket olan Sun Microsystems'in kurulum ortaklarından Andy Bechtolsheim vermiştir. 1999'un başlarında, hâlâ doktora öğrencileri olan Brin ve Page, akademik araştırmalar için bir arama motoru geliştirmenin ilgi çekici bir düşünce olduğuna karar vererek, Excite'yi satın almak için CEO George Bell'e 1 milyon $ önerdiler. Ancak Bell bu teklifi kabul etmese de, Excite yatırımcılarından Vinod Khosla bu kararı eleştirerek, Brin ve Page ile 750,000 $ civarında bir tutarda müzakerelere başladı. Google; 7 Haziran 1999'da Kleiner Perkins Caufield & Byers ve Sequoia Capital gibi büyük yatırım şirketlerinin açtığı krediler de dahil olmak üzere, 25 milyon $'lık bir fon kullanacağını açıkladı.

Google'nin ilk halka arzı ana finansal sisteme geçişinden yaklaşık beş yıl sonra, 19 Ağustos, 2004'te gerçekleşti. Şirket bu arz sonucunda yatırımcılarla, hisse başına 85 $'dan 19,605,052 hissesini paylaştı. Hisseler Morgan Stanley ve Credit Suisse tarafından oluşturulan benzersiz çevrim içi açık arttırma sistemi sayesinde, hissedârlara ulaştırıldı. Piyasa değeri 23 milyar $'ı aşkın bir şirket olan Google bu halka arz sonrasında, 1.67 milyon $'lık hisse senedi satışı yaptı. Paylaşılan 271 milyonluk hissenin büyük bölümünün Google'nin denetim alanında kalması sonrasında, birçok Google çalışanı hisseler sayesinde milyoner oldu. Yahoo!'nun sahip olduğu 8.4 milyonluk Google hissesi, Google'ın rakibi Yahoo!'nun bu halka arzdan kârlı çıkmasını sağladı.

Bazı insanlar Google'nin halka arzının şirket kültüründe kaçınılmaz değişiklikler oluşturacağını tahmin ediyordu. Dayanak olarak, hissedârların şirket üzerindeki baskısı sonucunda, şirket çalışanlarının olumsuz etkileneceği; bunun yanında şirket yönetiminde olan kişilerin hisse senetleri sayesinde milyoner olabileceği gerçeği gösteriliyordu. Şirket kurucu ortakları Sergey Brin ve Larry Page yatırımcıların taşıdığı bu endişelere yanıt vererek; halka arzdan sonra şirket kültürünün değişmeyeceğini savundu ve bu yönde bir rapor hazırlattı. Ancak 2005'te; The New York Times gazetesindeki makaleler de dahil olmak üzere birçok kaynakta Google'nin yeni yapısı sorgulandı ve kurum felsefesindeki masumiyetin ve kurumsallaşma karşıtı tavrın kaybedildiği savunuldu. Bunun üzerine Google, benzersiz kurum kültürünü devam ettirebilmek için bir kurumsal kültür şefi ve bir insan kaynakları yöneticisini göreve getirdi. Şeffaf bir örgütlenme (organizasyon) için işbirliği ortamının kaçınılmaz olduğundan hareketle, kurumsal kültür şefinin görevlendirilmesinin altında yatan amaç, kurumun kuruluşundan itibaren kazanılan temel değerlerinin ve kurumsal kültürün gerektirdiği çalışma ahlakının korunmasını içeriyordu. Google bu dönemde, eski çalışanlarının cinsiyetçilik ve yaş ayrımcılığı yaptığı ithamlarıyla karşı karşıya kaldı.

Öncelikle güçlü bir satış potansiyeli ve çevrim içi pazarlamayla birlikte tanıtım konularındaki kazanç sayesinde, Google; halka arz sonrasında hisse senedi performansında başarılı bir ivme yakalayarak; 31 Ocak 2007'de ilk kez borsa işlemlerinde (hisse değeri) 700 $ düzeyine ulaştı. Google'nin hisse senetlerinin değer kazanmasındaki temel unsur, büyük yatırım şirketlerinin ve finansman şirketlerinin aksine; genel itibariyle bireysel yatırımcılar oldu. Şirket bugün itibariyle GOOG menkul değer sembolü altında NASDAQ borsasında, GGQ1 imiyle de Frankfurt Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem görmektedir.

Büyüme
Şirket merkez ofisini Mart 1999'da önde gelen Silikon Vadisi teknoloji şirketlerinin de yer aldığı Palo Alto, Kaliforniya'ya taşımıştır. Ertesi yıl, Page ve Brin'in reklam destekli arama motoru oluşturma düşüncesine karşı çıkmasına karşın, anahtar sözcüklere dayalı reklam satışına başlamıştır. Sayfa tasarımını yalın tutmak ve hızlı erişimi sağlamak amacıyla reklamların düz metin biçiminde olmasına özen gösterilmiştir. Anahtar sözcükler (tıklama başına 5 centten başlayan) tutar teklifleri ve tıklama sayısı dikkate alınarak hesaplanıyordu. Bu satış modeli ilk kez, Idealab'den ayrıldıktan sonra Bill Gross tarafından kurulan Goto.com şirketinde uygulanmıştı. Bu şirket, adını Overture Services olarak değiştirdikten sonra Google'a kendi tıklama başına ödeme patentlerini ihlal ettiği gerekçesiyle bir dizi dava açmıştır. Daha sonra Yahoo! tarafından satın alınan ve Yahoo! Search Marketing adını alan Overture Services'ın açtığı bu davalar Google'ın şirket hisselerinin bir bölümünü Yahoo!'ya devretmesiyle çözüme kavuşturulmuştur.

Google bu sırada kendi geliştirdiği PageRank sisteminin patentini almıştır. Resmi olarak Stanford Üniversitesi'ne kayıtlı görünen patentte Lawrence Page'in adı mucit olarak geçmektedir.

2003 yılında şirket 1600 Amphitheatre Parkway, Mountain View, Kaliforniya'daki bugünkü ofisini Silicon Graphics'ten kiralamıştır. Bu ofis, 1'in sonuna googol tane sıfır eklenmesiyle oluşan googolplex sözcüğünden esinlenerek oluşturulmuş olan Googleplex adıyla anılmaktadır. Google üç yıl sonra SGI'a ait bu yeri 319 milyon dolar karşılığında satın almıştır. Bu sırada, "Google" terimi günlük yaşamda kendine yer bulmuş, "google" eylemi Merriam Webster Collegiate Dictionary ve Oxford English Dictionary'ye girmiştir. Sözcüğün anlamı "Google arama motorunu kullanarak İnternet üzerinde bilgi aramaktır."

Satın almalar ve ortaklıklar
Google, 2001 yılından bu yana ağırlıklı olarak küçük girişim sermayeli şirketlere odaklanarak, birçok şirket satın aldı. 2004'te aldığı bu tip bir firma Keyhole, Inc'dır. Bu firma Earth Viewer adında bir ürün geliştirmişti ve bu ürünle kullanıcıya dünyanın 3 boyutlu görüntüsünü sunuluyordu. Google hizmeti 2005 yılında Google Earth olarak adlandırdı. 2 yıl sonra çevrim içi video sitesi YouTube'u 1,65 milyar $ (hisse senedi) karşılığı satın aldı. 13 Nisan 2007'de ise DoubleClick'i 3,1 milyar $'a satınalarak web yayımcıları ve reklam ajansları ile DoubleClick arasındaki ilişkiye sahip oldu. Aynı yıl GrandCentral'i 50 milyon $'a satınaldı ve bu site daha sonra Google Voice adını aldı. 5 Ağustos 2009'da ilk halka açık şirketini, video yazılımı üreten On2 Technologies'i 106,5 milyon $'a satınaldı. Google ayrıca bir sosyal ağ arama motoru olan Aardvark'ı da 50 milyon $'a alıp kendi dahili bloglarında "Nereye kadar götürebileceğimizi görebilmek için işbirliğine sabırsızlanıyoruz"(we're looking forward to collaborating to see where we can take it.(İngilizce)) yazmıştı. Nisan 2010'da ise donanım firması, Agnilux'u satınaldığını duyurdu.

Satınaldığı firmalara ek olarak, araştırmadan reklama kadar her konuda diğer organizasyonlarla işbirliğine de girdi. 2005'te NASA Ames Research Center ile 93.000 m2 ofis inşası için ortaklık yaptı. Ofisler, yüksek boyutlu bilgi yönetimi, nanoteknoloji, dağıtık hesaplama ve uzay sanayi girişimcileri için kullanılacaktı. Ekim 2005'te Sun Microsystems ile birbirlerinin teknolojilerini paylaşmak ve dağıtımda yardımcı olmak amacıyla işbirliğine gittiler. Şirket, Time Warner'ın AOL'u ile birbirlerinin video arama hizmetlerini geliştirmek için işbirliği yaptı. Yine 2005'te içlerinde Microsoft, Nokia ve Ericsson'un da bulunduğu pek çok firma ile mobil araçlarda kullanılmak üzere yeni .mobi üst seviye alan adı finansmanı için işbirliğine gitti. Google böylece "Adsense for Mobile"ı kullanıma alacak ve gelişmekte olan mobil reklam pazarında avantaj elde edecekti. Reklamda daha geniş kitlelere erişebilmek için, News Corporation'a ait Fox Interactive Media ile MySpace sosyal ağında arama ve reklam sağlama üzerine 900 milyon $'lık anlaşma yaptılar.

Google, 2006 Ekiminde duyurduğu YouTube alımının işlemlerini 13 Kasım 2006'da tamamladı. YouTube’un işletim masrafları hakkında detay yayınlamadı ve 2007'de Youtube’un maddi gelirini bilançosuna eklemedi. 2008 Haziran'ında Forbes'ta yayınlanan bir makalede, Quentin Hardy ve Evan Hessel YouTube’un 2008 yılında getireceği kârı, reklam satışlarında bir gelişme olmayacağı tahmini ile birlikte 200 milyon $ olarak öngördü. 2007'de Google NORAD Tracks Santa'yla yılbaşında Noel babanın gelişini takip eden hizmete sponsorluğa başladı. Google Earth'de 3 boyutlu track Santa ilk kez uygulanmaya başlandı ve eski sponsor AOL kalktı. Google'ın YouTube'u NORAD Tracks Santa'ya kendi kanalını verdi.

2008'de Google, GeoEye ile Google Earth'e yüksek çözünürlüklü (0.41 m monochrome, 1.65 m renkli) görüntü aktaracak uydu yollamak üzere işbirliğine girdi. Uydu Vandenberg Hava Kuvvetleri Üssü'nden 6 Eylül 2008'de fırlatıldı. Google son işbirliğini de aynı yıl duyurdu ve Life dergisinin fotoğraf arşivine ev sahipliği yapmaya başladı. Bu arşivdeki bazı fotoğraflar dergide daha evvel yayınlanmış değildi. Fotoğraflar filigranlandı ve kamu malı statüsüne bakılmadan telif hakları bildirimi üzerlerine işlendi.

2010 yılında, Google Enerji yenilenebilir enerji alanındaki ilk yatırımını, Kuzey Dakota'da 38 milyon $'a aldığı iki adet rüzgar çiftliği ile yaptı. Şirket iki çiftlikten toplam 169,5 megawatt güç yani 55.000 eve yetecek enerjiyi üreteceğini açıkladı. NextEra Enerji Kaynakları tarafından geliştirilen çiftlikler bölgede fosil yakıt kullanımını azaltacak ve kar sağlayacaktı. NextEra Enerji Kaynakları projedeki %20 hisseyi Google Enerjiye satarak, projenin geliştirilmesi için fon sağlamış oldu. Yine 2010 yılında Google, web tabanlı telekonferans ve diğer ilişkili hizmetleri sağlayan Norveç menşeli firma olan Global IP Solutions'ı satın aldı. Bu edinim ile Google ürünlerine telefon tipi hizmetleri de ekleyebildi. Ardından, 27 Mayıs 2010'da mobil reklam ağı AdMob'un satınalımını tamamladığını açıkladı. Federal Ticaret Komisyonu bu satınalmaya ilişkin açtığı soruşturmayı kapmasının üzerinden birkaç gün geçtikten sonra Google bu firmayı belirsiz bir fiyata satınalmıştır. Temmuz 2010'da Google Iowa rüzgar çiftliği ile 114 megawatt enerji alımı için 20 yıl süreli anlaşma imzaladı.

4 Nisan 2011'de, The Globe and Mail 6.000 adet Nortel Networks patenti için Google'ın 900 milyon $ teklif ettiğini duyurdu.

15 Ağustos 2011'de ise Google Motorola Mobility'i ABD ve Avrupa'da mevcut yasa uygulayıcı ve kurulların karşı görüş bildirmelerine rağmen 12,5 milyar $'a satın alacağını açıkladı. Google blog'daki bir yazıda İcra başkanı ve kurucu ortak Larry Page bu satınalımın Google'ın patent portföyünü güçlendirmek amaçlı stratejik bir satınalım olduğunu dile getirdi. Şirketin Android işletim sistemi, özellikle Apple ve Microsoft Android'e uygun telefon üreticileri HTC, Samsung ve Motorola ile davalık olmuşken bu satınalma ile elde ettiği, Motorola'ya ait mobil aletlere ve kablosuz teknolojilere ilişkin yüklüce patent portföyü Google'a, diğer firmalarla (özellikle Apple ve Microsoft ) devam eden patent anlaşmazlıklarında yardımcı olacaktı, Android işletim sistemini de serbestçe sunmaya devam edecekti.

2014'te Google, yeni kurulan video ve özel efekt şirketi Zync Inc.’yi satın aldığını açıkladı. Zync, “Star Trek Into Darkness” ve “Looper” adlı filmlerde de kullanılan video ve özel efekt özellikleri hizmetini sunan bir şirket. Google, Zync’i kendi bulut platformuna alacağını bildirdi.

Ağustos 2015'te Larry Page'in yaptığı açıklamaya göre artık Google ve satın aldığı kuruluşlar Alphabet adlı holdinge bağlanmış ve holdingin CEO'su Larry Page Yönetim kurulu başkanı ise Sergey Brin olmuştur.Ayrıca Larry Page'den boşalan Google'nin CEO makamına Sundar Pichai getirilmiştir.

Ürünler ve hizmetler

Reklam
Google gelirlerinin yüzde doksan dokuzuna yakınını kurumsal reklam programlarından elde etmektedir. Şirket, 2006 mali yılı için toplam reklam gelirini 10.492 milyar dolar olarak açıklarken, lisanslama ve diğer girdilerden sağladığı gelirin yalnızca 112 milyon dolar olduğunu belirtmiştir. Bu doğrultuda, çevrim içi reklam pazarında büyük komisyon ücretleri elde edebilmek için çeşitli yenilikleri yaşama geçirmiştir. Teknolojik olarak DoubleClick'ten yararlanan şirket, kullanıcıların ilgi alanlarına göre hedef reklamları belirleyerek; kullanıcıların amacına uygun içerikleri, onlarla buluşturmuştur. Google’ın diğer ürünlerinden,Google Analytics site içi bağlantılardaki tıklanma sayısının incelenmesi gibi yöntemlerle; internet sitesi sahiplerinin sitelerine giriş yapan insanların nereden ve nasıl giriş yaptığını takip edebilmesini sağlamaktadır. İki yönlü bir program olan Google reklamlarda üç yönlü websiteleri yer alabilmektedir. Bir diğer ürün olan Google AdWords ile; Google içerik ağlarında, tıklama başına ödeme veya görüntüleme başına ödeme gibi seçeneklerle; reklamcıların kendi reklamlarını yayınlayabilmesine imkan tanınmaktadır. Kardeş hizmet Google AdSense ise, site sahiplerinin kendi sitelerinde bu reklamları yayınlayabilmesini ve yayınlanan reklamlardan tıklama başına para kazanmalarını sağlamaktadır.

Programın eksikliklerinden ve eleştirilen yönlerinden biri, Google'ın tıklama sahtekarlığı konusunda yetersiz kalışıdır, insanlar veya otomatik kodlar aracılığıyla ürünle ilgilenmeden yapılan "tıklamalar", reklam veren kişilerin hizmet karşılığı olmadan Google'a para ödemesine neden olmaktadır. Reklam endüstrisinin 2006 raporlarına göre; çevrim içi reklamlara yapılan tıklamaların %14 ila %20'lik kısmının sahte ya da geçersiz tıklama olduğu açıklanmıştır. Ayrıca, diğer bir tartışma kullanıcıların belirli bir web sitesi içerisinde aradıklarını bulmalarını sağlayan, ikincil bir arama kutusu sistemi olan "arama içinde arama" uygulaması üzerinde yaşanmıştır. Yakın bağlantıları olan bir özel şirket için arama içinde arama özelliği kullanılırken, bu şirket kullanıcıları çekebilecek özgün bir arama sistemi beklentisinde olmasına rağmen; yapılan aramanın sonuçlarında çoğunlukla rekabet içinde olunan şirketler de yer almaktadır. Google reklam sisteminin karşılaştığı diğer bir eleştiri de; reklamın Sanal Binyıl Telif Hakkı Sözleşmesi'ne uygunluğu konusunda bir şüphe dahi olsa reklamcının sansürlenmesidir. Örneğin 2003 Şubat'ında, Google; kâr amacı gütmeyen ve büyük bir kruz gemisinin atık su arıtma uygulamalarını protesto eden bir örgütlenme olan Oceana'nın reklamlarının gösterimini durdurmuştur. Google buna gerekçe olarak kendi yayın politikası olan: ‘’"Google bir görüşün, kişinin ya da organizasyonun karşı savunuculuğunu yapan hiçbir reklamı yayınlamayı kabul etmez."’’ prensibini göstermiştir. Ancak daha sonra bu politika değiştirilmiştir. 2008 Haziran ayında Google ve Yahoo! bir reklam anlaşması yapmış, bu anlaşma uyarınca Yahoo! kendi ağ sayfalarında Google reklamlarının gösterilmesine izin vermiştir. Ancak iki şirket arasındaki bu anlaşma Birleşik Devletler Adalet Bakanlığı tarafından güven vermeyen bir eylem olarak görülmüş ve bu nedenle hiçbir zaman hayata geçirilememiştir. Sonuç olarak Google, Kasım 2008'de anlaşmayı feshettiğini açıklamıştır.

Google kendi ürün tanıtımlarında kullanılmak üzere Demo Slam adlı bir site açarak; geliştirdiği ürünlerin teknoloji sunumunu yapmayı amaçlamıştır. Sitede her hafta iki takım; Google teknolojisinin yeni bağlamlarını ortaya koyabilmek için yarışmaktadır. Arama Motorları Dergisi'nde Demo Slam'den şöyle bahsedilmiştir: "Yaratıcı ve teknoloji meraklısı insanların, orada kendi videolarını oluşturup, dünya insanlarının en yeni ve muhteşem teknolojileri anlamlandırabilmesine yardımcı olabilecekleri bir yer."

Kaynak: Google - Türkçe Vikipedi Özgür Ansiklopedi